Sa sporovima o našoj jugoslovenskoj prošlosti idu alternativne činjenice, kako je to, nedavno, zgodno rečeno. Na sporove niko ne može staviti tačku, niti se prošlost može ukinuti povremenim pokušajima pomirenja. Jedino je moguće tanjiti malo-pomalo još uvek debele činjenične alternative i povećavati korpus uglavnom nespornih fakata. Ovo je pokušaj u tom pravcu, podložan kritici. U Srbiji posle 1903. lična vlast i jugoslovenstvo kao državni programi nisu bili mogući. Ondašnje društvo pokazalo se sposobnim da obeshrabri protivustavne zamisli i obuzda neparlamentarne pokušaje, a jugoslovenska ideja nije imala uporišta u narodu. Promene su počele sa napadom Habzburške monarhije na Kraljevinu Srbiju. Drugog dana rata, 29. jula 1914. prestolonaslednik regent pozvao je Srbe

Ustanak u Toplici i Jablanici ugrozio je strategijski interes okupatora na prostoru gde su prolazile važne saobraćajnice prema Solunskom frontu i Bliskom istoku Narod jugoistočne Srbije, ne pristajući na okupaciju, denacionalizaciju, teror i zločine, u porobljenoj Evropi, započeo je oružanu borbu za sopstveno oslobođenje od okupatora. Na skupu u selu Obiliću u Pustoj Reci, 21. februara 1917. godine, okupljene četovođe donele su odluku za podizanje ustanka u Toplici, Kosanici i Jablanici. Taj jedinstveni događaj u novijoj srpskoj istoriji mnogi istraživači su, kasnije, nazvali Trećim srpskim ustankom. Ove, 2017. godine navršava se 100 godina od tog istorijskog čina koji će ostati trajno upamćen. Toplički ustanak, kako je u dosadašnjoj istorijskoj literaturi

Čačak – Učitelj Radomir (Koste) Cvijović iz Dučalovića na Ovčaru bio je učesnik oslobodilačkih ratova 1912–1918. i od 24. avgusta 1915. do 25. januara 1916. vodio dnevnik beležeći događaje do dolaska na Krf u prvom bloku, dok u drugom opisuje odlazak na Solunski front i događaje tamošnje. Ti zapisi svedoče iz prve ruke o nesreći i patnji jednog naroda napuštenog u pravednoj borbi, rešenog da se do kraja žrtvuje za očuvanje slobode. Ovaj deo beleški majora Cvijovića, koji sledi, počinje 22. oktobra 1915. u južnoj Srbiji… „Celu noć smo išli, užasno blato. Prešli smo reku i prošli kroz Vlasotince, 23. okt. prešli Moravu i zanoćili više Leskovca. Iste noći smo

Dr Aleksandar Nedok, za „Novosti“, o stradanju Srba u gradu na Kolubari u Prvom svetskom ratu. U varoši koja je imala oko 8.000 žitelja, boravilo je više desetina hiljada ljudi Više godina tragao sam po prašnjavim arhivama, po, nažalost, retkim pisanim uspomenama savremenika i učesnika tih događanja, po studijama pisanim posle tih tragičnih i slavnih dana. – Rezultati tih traganja su napisanih do sada sedam knjiga, samostalno ili u društvu mojih kolega i prijatelja, bilo vojnih lekara ili vojnika od zanata, i nas nekolicine lekara iz građanstva, od kojih sam, eto, igrom sudbine, od četvorice samo ja doživeo da i ovu knjigu “tuge i ponosa”, kako reče Branislav Nušić, predam

Žitelji sela Velika urediće i obeležiti grob nepoznatog srpskog ratnika, nastradalog prilikom povlačenja 1915. godine Užice – Zapušteni grob nepoznatog srpskog vojnika, palog u Velikom ratu na planini Čakor gde mu je telo tada pokopano, uskoro će biti uređen i obeležen. To najavljuje Užičanin Dragoljub Paunović, rodom iz sela Velika s Čakora, jedan od inicijatora niza sadržaja za jačanje srpsko-crnogorskih veza, pa i ovog poduhvata. Taj vojnik, kazuje Paunović, podlegao je surovoj zimi, gladi i silnim naporima na prevoju Čakora prilikom povlačenja srpske vojske decembra 1915. godine od Peći uz Rugovsku klisuru ka albanskim gudurama. Glavnina naše vojske uspela je potom da prebrodi albansku golgotu i stigne do Krfa, ali

U kaznenoj ekspediciji nastradalo je oko 20.000 ljudi, zapaljeno 50.000 stambenih i ekonomskih objekata i naneta je ogromna materijalna šteta. Do temelja je uništeno pedeset pet sela Ovog 26. februara obeležava se tačno 100 godina od kada su Kosta Vojinović i Kosta Pećanac poveli jedini ustanak u nekoj okupiranoj državi toko Prvog svetskog rata. Bugarske okupacione snage, dobro upamćene u svesti srpskog naroda, a pogotovo u krajevima Toplice i Jablanice, tog februara 1917. godine prešle su tu crvenu liniju posle koje stanovništvu na teritoriji okupirane zemlje, nije preostalo ništa drugo nego da se, kao njihovi preci sto i kusur godina ranije, podignu na oružje i direktno sukobe sa zavojevačem. Teror

Ploča postavljena u čast oslobodilačkoj srpskoj vojsci koja je oslobodila srpsko primorje 1918. godine odolijevala je brojnim okupatorima pa i komunistima danas, ponovo, je meta napada. Sramni čin skrnavljenja podgrijava podjele u Crnoj Gori, ali potvrđuje da iako poraženi u Budvi antisrbi ne miruju. Budvanska ploča je postavljena odlukom budvanske opštine iz 1931. godine, dakle u Kraljevini Jugoslaviji, što će reći da je preživjela period italijanske i njemačke okupacije, ali i gotovo šest decenija rigidnog antisrpskog komunističkog režima. Stari Grad Budva kao spomenik kulture utvrđen je 1961. godine i ploča je sastavni dio spomenika kulture. Inače, podsjećanja radi, Liberalna partija je prije dvije godine pokrenula inicijativu za skidanje spomen ploče

Kuršumlija – Narod koji zaboravlja svoju tradiciju zaboravlja svoju istoriju, narod koji zaboravlja svoju istoriju gubi svoju državu i svoj nacionalni i kulturni identitet. Zato je potrebno da se prisetimo svetle i slavne tradicije naših predaka koji su svoje živote ugradili u našu slobodu. Cena koju su platili boreći se za slobodu bile su patnje i stradanja. Toplički ustanak je značajan događaj u istoriji Srbije. Bio je to jedini ustanak u Evropi na teritoriji pod kontrolom Centralnih sila. Teritorija na kojoj je izbio Toplički ustanak najvećim delom se nalazila pod kontrolom Bugara. Povod za ustanak naroda protiv okupatora bili su masovni zločini, pljačke i odvođenje u internaciju velikog broja civila.

Novi dokazi o zaverama Austrougarske da porobi našu zemlju. Ferdinand dan pre ubistva rekao da je odlučeno da se Srbija napadne posle manevara. Dve nedelje pre atentata počelo crtanje nove političke karte Evrope U junu 1919. godine, na Pariskoj mirovnoj konferenciji, zaključen je i Versajski sporazum između saveznika Antante i Nemačke. U skladu sa ovim ugovorom, Nemačka je priznala krivicu za rat. Morala je da vrati neke teritorije okolnim državama, da plati ratnu štetu pet milijardi dolara i da pobedničkim državama da svu svoju trgovačku mornaricu. Pritisnuti teretom ogromnih obaveza, u godinama koje dolaze, Nemci pokušavaju na sve načine da odgovornost za izbijanje Velikog rata prebace na drugu stranu. Angažuju

Reditelj Željko Sošić, za “Novosti”, o burnim reakcijama u javnosti na igranu seriju Televizije Crne Gore Božićni ustanak, prva igrana serija sa istorijskom tematikom u crnogorskoj TV produkciji “talasa” ovih dana emocije Crnogoraca – onih čiji preci su pre jednog veka hteli da se oslobode “srpske okupacije”, ali i potomaka onih koji su 1918. bili za ujedinjenje sa Srbijom. Ovaj tragični događaj i posle toliko vremena predmet je žestokih sporenja “dve Crne Gore”. Reditelj Željko Sošić uhvatio se “vrućih krompira” i rešio da iz umetničkog ugla ta zbivanja prenese na ekran. Na pitanje kako se rodila ideja za projekat, on u razgovoru za “Novosti” kaže da je najpre nastala potreba

U aprilu 1971. godine, novinarka Ljiljana Banićanin posetila je Milunku Savić u njenoj kući na Voždovcu, tom prilikom napisala je reportažu koju će stopirati uredništvo koje je procenilo da je tekst nacionalistički i da veliča srpskog heroja. Članak će biti objavljen dvadeset i četiri godine kasnije, 9. decembra 1995 godine pod naslovom „Milunka Savić iz Gvozdenog puka“. Da li je reportaža bila nacionalistička ili samo sramotna za jednu državu procenite sami: „Obučena u dva debela dšempera, duge vunene čarape, vunene dokolenice i povrh svega umotana u zimsko ćebe – tako nas je dočekala Milunka Savić, nekadašnja žena – bombaš, najhrabrija žena – ratnik u Prvom svetskom ratu, četiri puta ranjena,

Muzeju Semberije u Bijeljini večeras je otvorena izložba “Srpski sanitet 1914-1918” koja je rezultat saradnje Muzeja grada Novog Sada, Vojnog muzeja u Beogradu i Narodnog muzeja u Šapcu. Autori izložbe su kustos istoričar Gordana Bulović, muzejski savjetnik arheolog Mirko Peković i kustos istoričar Branislav Stanković, a nakon Bijeljine planirano je da ova izložba o srpskom sanitetu u Velikom ratu bude predstavljena i u drugim gradovima Republike Srpske. Bulovićeva je na otvaranju rekla da je publici prikazan dio od 500 prikupljenih fotografija koje pokazuju nastanak i razvoj srpskog saniteta koji je pratio golgotu i herojstvo srpskih boraca i civila u Prvom svjetskom ratu. Prikazana je i fotografija prve srpske hirurške bolnice

SLOVENAČKI VUK KOJI JE VOLEO SRBE U Sloveniji se 23. novembar slavi kao državni praznik, Dan Rudolfa Majstera, slovenačkog generala koga nijedna vlast nije volela zbog njegovih ljubavi. O njemu se malo priča, a i kad se priča bolje da se ćuti. Tek od skoro stoje njegovi spomenici i tog jesenjeg dana na njih se stavljaju venci cveća. Ali, nijedan cvetić na grobove srpskih vojnika koji su poginuli za tuđu zemlju i tuđu slobodu, i to kada je Prvi svetski rat već bio završen.      Ove stihove napisao je, pod pseudonimom Vuk Slavič, pesnik i general Rudolf Majster, najveći general i jedan od dva najveća državnika koje je Slovenija ikada imala.

U Muzeju Semberije u Bijeljini danas će biti otvorena izložba “Srpski sanitet 1914-1918”, koja je rezultat saradnje Muzeja grada Novog Sada, Vojnog muzeja u Beogradu i Narodnog muzeja u Šapcu. Autori izložbe su kustos istoričar Gordana Bulović, muzejski savjetnik arheolog Mirko Peković i kustos istoričar Branislav Stanković. Prema najavi iz Muzeja, ovo je do sada najveća izložba posvećena vojnim ljekarima i pratećem osoblju koja oslikava preživljavanje srpske vojske u Velikom ratu. Svečano otvaranje izložbe je u 19.00 časova. Izvor: SRNA Vezane vijesti: Veliko delo ruske heroine „Šlihtanje“ ili uzaludna nada EU preumljenika Najveće žrtve rata

Jedno od najvećih obeležja posvećenih Jevrejima u Srbiji, Spomenik izginulim vojnicima u balkanskim i Prvom svetkom ratu biće obnovljen do 2. oktobra, kada se navršava 90 godina od njegovog otkrivanja Do pre neku godinu oronula, potamnela i oštećena spomenička celina na samom ulazu u Sefardsko jevrejsko groblje u Beogradu, zablistaće zahvaljujući Ministarstvu kulture i informisanja, koje je do sada za tu namenu izdvojilo četiri miliona dinara. Jedno od najvećih obeležja posvećenih Jevrejima u Srbiji, Spomenik izginulim vojnicima u balkanskim i Prvom svetkom ratu biće obnovljen do 2. oktobra, kada se navršava 90 godina od njegovog otkrivanja. Kako objašnjava Davor Salom, član komisije Saveza jevrejskih opština Srbije za obnovu spomenika, ovo

Po izbijanju Prvog svetskog rata, Joksim Gajić postavljen je za komandanta uže odbrane grada Beograda, sa granicama između Karaburme i Ade Ciganlije. Tu se istakao svojim poznatim gestom kojim je 22. septembra 1914. godine odgovorio na ultimatum austrougarskog generala. General-major Gustav Goglija, komandant austrougarskih snaga zemunskog regiona, je toga dana oko 17 časova uputio jedan monitor pod belom zastavom ka staroj Sava-kapiji, gde je bilo ostavljeno ovakvo pismo: „Komandantu grada Beograda! Danas do 6 časova po podne imate mi predati Beogradsku tvrđavu, da je ne bih dalje rušio, i u znak predaje, umesto srpske zastave, istaći ćete beo barjak. A Vi, sa Vašim štabom, bićete primljeni na zemunskom pristaništu i u

Pre nego što je postao ratnik i okitio se Karađorđevom zvezdom, Vuksan Radovanović Strugoputić pobio je opštinsko rukovodstvo u Dobrom Dolu, jer zbog loše karakteristike nije mogao da dobije državni posao, a posle junačkog ratovanja, za čuvara državne šume postavio je ga lično regent Aleksandar Karađorđević, koji ga je i odlikovao. Životopis viteza Karađorđeve zvezde Vuksana Radovanovića, kome je zbog snalažljivosti i sposobnosti da strugne (pobegne) iz neželjene situacije, pridodato i prezime Strugoputić, nalikuje na holivudske priče: lošeg momka oslobode iz zatvora, da bi za državu obavio neki posao. Vuksan je rođen krajem devetnaestog veka u Ivan Kuli. Još kao mladić je pokazao hrabrost u svakodnevnim graničnim sukobima sa turskim

FILIP MARINKOVIĆ, KRUŠEVAC “Pa od kuda ta i tolika životna snaga i moć maloj Srbiji, da može da čini ova čuda i pokore na krvavim megdanima, i da zadivljuje svet svojim legendarnim junaštvom? Jesmo li mi zbilja ‘ pokoljenje za pjesmu stvoreno’“ – Vasa Eškićević,  Iz mojih ratnih dnevnika 1914-1919 U istoriji jedne ulice, čiji je današnji naziv Zmaj Jovina, u Novom Sadu, nekoliko godina po završetku Velikog rata, postojao je i atelje u kome je stvarao, nikad ne skidajući uniformu srpskog vojnika, i jedan akademski slikar, koji je to zvanje stekao na Imperatorskoj akademiji umetnosti u Petrogradu. To, danas gotovo zaboravljeno ime, glasilo je Vasa Eškićević (Irig, 1867 –

Fotografska postavka izložbe “Slikari/ratnici/svedoci”, na osnovu trogodišnjeg istraživanja Milene Marjanović. U 107 snimaka, 26 domaćih i stranih autora, zguslo se celokupno stradanje Srba Da jedna slika vredi hiljadu reči, već u prvim danima Velikog rata, spoznao je vojvoda Radomir Putnik, posle masakra nad civilima u Mačvi i Podrinju koji su počinili Austrougari revoltirani zbog poraza u bici na Ceru. Zato je potpisao Uput za upotrebu ratnih slikara pridodatih štabovima viših jedinica na bojištu. Ovo beleži Milena Marjanović, autor segmenta o fotografijama, na reprezentativnoj izložbi Muzeja savremene umetnosti “Slikari / Ratnici / Svedoci – slikarstvo i fotorafija u Srbiji 1914 – 1918”, otvorenoj pre nekoliko dana u Galeriji SANU. – Formacijsko

Bojišta Suvoborsko-kolubarske bitke i druga mesta stradanja nedostojno obeležena. Brojne srpske žrtve nisu se uklapale u vladajuću ideologiju jugoslovenstva Kamen, najtrajniji prirodni materijal, ljudi od iskona koriste da u njemu beleže svedočanstva o značajnim događajima i ljudima. Tako su ostavili i belege o sebi i vrednostima koje su poštovali. Dimenzije spomenika uvek simbolizuju veličinu dela, pa su najmonumentalniji podizani u slavu branilaca otadžbine. Srbija je u 20. veku, u vremenu svog najvećeg stradanja, napravila izuzetak sudeći po skromnosti spomenika na mestima gde je u decembru 1914. odlučivana slavna Suvoborsko-kolubarska bitka. Prvi je krst na postolju od crvenog kamena peščara podignut na vrhu Suvobora, odakle puca pogled na podrinjske planine i

Leposavić – U Sočanici na severu Kosova danas je obeležena 100-godišnjica Topličkog ustanka, osvećen spomenik junacima Topličkog ustanka, obavljen pomen žrtvama stradanja na KiM i održana svečana akademija. Ceremoniji obeležavanja stogodišnjice Topličkog ustanka prisustvovao je državni sekretar Ministarstva za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja Dragan Popović, koji je prethodno položio venac na spomenik junacima Topličkog ustanka. Popović je podvukao da srpski narod nikad nije osvajao tuđe, već je uvek branio svoje. „A kad branite svoje, tad ste najjači. A branite ga oružjem, pesmom, knjigom, jezikom i pismom, verom, branite ga i ovim što danas radimo ovde – branite ga sećanjem na one koji su bili mnogo veći i ponosniji