Jedan zarobljeni viši bugarski oficir izjavio je srpskom komandantu: „Ceo dan na jednoj čuki borismo se i borismo se sa železnim pukom. Pet puta nas železni istera iz naših redova. A i mi njih pet puta najurismo sa čuke. No, ne lezi vraže! Pred samu noć železni osvoji čuku i naše redove. Moji vojnici pobacaše oružje i opremu i dadoše se u panično bekstvo. Vojnici su bežali i glasno vikali: Begajte! Begajte! Juri ni ludi železni puk! Toga dana i jedni i drugi imali smo velike gubitke. Na čuki samo leš do leša ubijen srpski i bugarski vojnik. To je prava ljudska kasapnica i strahota”. U ratu s neprijateljem srpski

Veličanstveni Živojin Mišić u razgovoru sa prestolonaslednikom uoči stvaranja Kraljevine SHS Živojine Mišiću, kada ćete se odljutiti? Dokle ćete biti ljuti na mene, vašeg kralja? Vaše Visočanstvo, neumesno je da sebe proglašavate kraljem pored živog kralja, valjda se i princ Đorđe za nešto pita? – Živojine sedite! Nemojte, molim vas opet da počinjete, sedite i slušajte. Ima razlike između vašeg, dobro i mog, gledišta na “ujedinjenje” srpskih zemalja, od onog koje zagovaraju i podržavaju Pariz, London, Rim…. Oni hoće da u zajedničku državu sa Srbijom gurnu i Hrvatsku i Sloveniju. Dakle Evropa želi da stvori Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca po svaku cenu, jer joj se čini da će zajednička

  dr Borivoje Milošević Filozofski fakultet Banja Luka1 Apstrakt: U radu je dat kraći prikaz pisanja hrvatske štampe o Srbima i Kraljevini Srbiji neposredno poslije atentata u Sarajevu, tokom julske krize i u prvim mjesecima rata. Štampom je dominirao oštar antisrpski ton, neskrivena mržnja i potreba da se srpski narod imenuje isključivim krivcem za izbijanje rata te zbog toga i kazni. Ključne riječi: Prvi svjetski rat, Srbi, Kraljevina Srbija, hrvatska štampa, propaganda, antisrpske demonstracije. Vijest o smrti austrougarskog prestolonasljednika Franca Ferdinanda stigla je u Zagreb nedugo po atentatu, da bi službene potvrde bile objavljene predveče u posebnim izdanjima novina. Prve vijesti o atentatu izazvale su u najvećem hrvatskom gradu veliku

„Evo mene s Velikog Ošljaka, od rovova Velikoga rata. Tu su bili bagrdanski položaji na kojima je bila Druga armija”. Ovim rečima dočekao nas je Milan Jovanović iz Lovaca kod Jagodine, šezdesetosmogodišnja starina, potomak junaka iz balkanskih, Velikog i Drugog svetskog rata i osmo koleno kapetana Koče. Njegovi pradedovi, rođena braća Mikailo i Milan (po kome je i naš sagovornik dobio ime), najpre su otišli u Prvi balkanski rat, vojevali i u drugom, a pošto je, kako Milan reče, „Švaba počeo da bije”, nastavili su da se bore i u Velikom ratu. Mikailo je bio u konjici, a Milan pešadinac. Mikailo je zarobljen kada su prešli Savu i u ropstvu

Arčibald Rajs organizovao je prijem srpskih izbeglica, uglavnom dece, ratne siročadi, a osnovao je i fond za njihovo izdržavanje i školovanje u Švajcarskoj i Francuskoj Momir Marjanović proveo je radni vek uglavnom u Saveznom ministarstvu za inostrane poslove obavljajući razne dužnosti u našim diplomatskim predstavništvima u Parizu, Moskvi, Briselu, Madridu… Duže od trideset godina istraživao je i prikupljao strana dokumenta i ilustracije o prošlosti Crne Gore, pa njegova zbirka ima blizu 5.000 jedinica i prema proceni stručnjaka iz SANU sadrži vrednu građu za srpsku i crnogorsku istoriografiju. U naučnim časopisima i dnevnim listovima objavio je više publicističkih radova i ekskluzivnih feljtona. Saradnik je „Biografskog leksikona zlatiborskog okruga”. Do sada je

Pre jednog veka, naši sunarodnici iz rasejanja krenuli su na Solunski front. Naš Čuveni naučnik pomoć tražio od američkog predsednika Vilsona. Prva grupa od 254 vojnika je iz Njujorka na put pošla u januaru 1915. Srpska golgota u Prvom svetskom ratu imala je odjeka među našim iseljenicima u Americi, pa su u julu 1914. godine organizovali Srpsku narodnu odbranu, koju je lučno vodio naš naučnik dr Mihajlo Pupin. Naš čuveni naučnik organizovao je da se u 83 mesta naseljena Srbima upišu dobrovoljci za srpsku vojsku i odbranu otadžbine. To je, ujedno, bio i odgovor na poziv austrougarskog ambasadora u SAD Konstantina Dumbe svim iseljenicima koji su rodom sa teritorije monarhije

Dok se nekim u najmanju ruku diskutabilnim ličnostima dodeljuju bulevari, trgovi i centralne gradske ulice, dotle se zaboravljaju nesporni srpski heroji. Tako je sramno zaboravljena i srpska heroina kojoj se divio ceo svet, a Srbija joj jedva dodelila jedan skriveni sokak u Beogradu. U slavu njenog imena podizane su zastave, i za njenog života pred njom postrojavani pukovi. Na njenim grudima su sa ponosom stajala odlikovanja poput: Karađorđeve zvezde sa mačevima, dva ordena francuske Legije časti, francuski Ratni krst sa zlatnom palmom, Albanska spomenica, dve Zlatne Obilićeve, britanski orden svetog Majkla, ruski orden svetog Georgija Pobedonosca… (1)                          „… Na takve svečanosti odlazila je u šumadijskoj narodnoj nošnji. Na njenim

Kosta Apostolović je bio birtaš i pekar, jedan od onih ljudi koje istorija obično ne zapamti. No, takvu vrstu zaborava ne dozvoljava knjiga „Stradanja nacionalnih boraca 1914–1918”, napisana davne 1936. godine iz pera novinara Uroša Jovanovića. Pisac „iz Hajduk Veljkove Krajine”, kako se sam potpisuje, navodi da redove o tim junacima, običnim, a hrabrim ljudima, posvećuje omladini i potonjim generacijama kao pouku i za razmišljanje. Piše ih, dodaje, u čisto nacionalnom duhu, bez primesa politike, da omladina u budućnosti može saznati, upoređenja radi, kolika je bila nacionalna svest i rodoljublje kod našeg življa s ove strane Dunava, Save i Drine. Uzima Jovanović tako za primer južni Banat „sa svojim Pančevom

Polaganjem vijenaca na spomenik na Novom groblju u Beogradu, danas je obilježeno 100 godina od smrti vojvode Radomira Putnika. Ceremoniji su prisustvovali predstavnici Vlade Srbije, gradskih vlasti, Vojske Srbije, kao i Putnikovi potomci. Ministar za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja Srbije Aleksandar Vulin rekao je da je vojvoda Putnik najistaknutiji dio jedne pobjedničke, beskrajno hrabre i najslavnije generacije srpskog naroda koji slobodu nije dao ni za šta. “Generacija vojvode Putnika nije mogla da bira ratove u kojima će učestvovati, baš kao ni naša generacija, ali je izabrala da se bori za slobodu iznad svega, baš kao i naša generacija”, poručio je Vulin nakon polaganja vijenca. On je napomenuo da

Nemaran odnos prema uspomenama na prvog vojnog avijatičara u istoriji čovečanstva koji je poginuo u ratu. Krov propao, tavanica otpal, ostala samo tabla sa natpisom NA Mihaila Petrovića, prvog vojnog avijatičara u istoriji čovečanstva koji je stradao u ratu, Srbija oživljava sećanje, ali mu još duguje zasluženi pijetet, nauk za ove generacije i one što slede – upozorava Živomir Radosavljević (75), bivši nastavnik istorije iz Gornjeg Milanovca, pokretač svesrpske akcije za obnovu Petrovićeve rodne kuće u selu Vlakča na širokim obroncima Rudnika i njeno pretvaranje u dostojan spomen-muzej Srbinu koji je, nažalost, na taj način prvi ušao u svetsku i vojnu istoriju. Kobnog jutra, 20. marta 1913. godine, Petrović kreće

Sokole je potresla vest o ubistvu kralja Aleksandra u Marselju. U vesniku prosvetnog odbora Saveza Sokola „Sokolska prosveta” koji je izlazio u   Novom Sadu opisano je kako su sporo stizale vesti o ubistvu u Marselju :  „U onoj opštoj zabuni koja je zavladala  celom zemljom, 9 oktobra uveče, kada su počele da se prekidaju bioskopske i pozorišne pretstave, svirka, kao i sve ostalo, svi smo mi bili svesni da se moralo odigrati nešto krupno i strašno, ali niko nije znao šta. … U toj zabuni, prvo nam je palo na pamet, kao i i obično, da zatražimo telefonsko obaveštenje iz redakcija beogradskih listova, ali, posle dugog čekanja na zauzetim telefonskim

David A. Koen je bio prvi advokat među beogradskim Jevrejima, a treći od Jevreja koji je svršio pravni fakultet na Velikoj školi u Beogradu. Kako kažu oni koji su ga poznavali, bio je inteligentan, po prirodi prožet idealima, vrlo impulsivan, srpski rodoljub i veliki patriota. U „Spomenici poginulih i umrlih srpskih Jevreja u Balkanskom i Prvom svetskom ratu 1912 -1918.” navedeno je da „dokaza o tome imamo u njegovim besedama“ u jevrejskim hramovima u Beogradu, Šapcu, i Požarevcu, u svečanim prilikama. O tim besedama se pričalo, a ostaše i zabeležene, jer ih je sam Koen štampao i objavio u Beogradu 1897. godine. Jedan primerak je poslao i Milanu. Đ. Milićeviću,

Izveštavajući o čuvenoj bici između srpske i austrougarske vojske na Mačkovom kamenu, na planini Jagodnja pored Drine, „Politika” je u broju od 21. avgusta 1914. (po starom kalendaru) na prvoj strani objavila vest: „ČEDA PAVIĆ – Još jedna žrtva”. Ko je bio taj, danas uglavnom zaboravljen, čovek čiju je pogibiju tadašnja redakcija ovog lista izdvojila kao posebnu, među oko 800 pripadnika Prve srpske armije koji su, u sukobu sa Šestom austrougarskom armijom, tamo ostavili svoje živote? Reč je o neobičnoj i po mnogo čemu izuzetnoj ličnosti, književniku i novinaru, koji je bio već uspešno započeo svoj život u Americi, u koju se kao politički emigrant sklonio 1904, ne bi li se

Pojedini srpski mediji su, iz samo njima znanih razloga, sahranili čuvenog Đorđa Mihajlovića, čuvara srpskog groblja na Zejtinliku. Čika Đorđe je živ i zdrav i poziva sve da svrate kad krenu u Grčku na more, da, kako kaže, s njim popiju šljivovicu za pokoj duše slavnih predaka. Ne brinem se, dobio sam odličnog naslednika, kaže Mihajlović za Sputnjik. Čika Đorđe, iako danas ulazi u devedesetu, svakoga dana u prepodnevnim časovima dočekuje i ispraća brojne grupe turista iz svih delova sveta. Sa istim žarom poslednjih 57 godina govori stihove. Iako otežano hoda, spreman je da pešači da bi pronašao pretke onih koji traže pradedu „solunca“ koji se nije vratio. „Radujem se, uskoro ćemo imati poseban dan“, kaže

Polaganjem vijenaca u mauzoleju-spomen kosturnici danas je odata počast stradalim Srbima u Prvom svjetskom ratu u logoru Jindrihovice u Češkoj Republici, gdje se nalaze tijela 7.100 Srba i 189 Rusa. Državna delegacija Srbije odala je počast stradalim Srbima u Jindrihovicama, gdje je u Prvom svjetskom ratu bio najveći logor, ne samo u Češkoj, već na teritoriji cijele Austro-Ugarske, kroz koji je od 1914. do 1918. prošlo više od 40.000 ljudi. Čuvar kosturnice Dejan Ranđelović, koji živi u Karlovim Varima, već 27 godina brine o tom mjestu i napominje da je u Jindrihovicama stradalo 7.100 Srba, dok na Zejtinliku u Grčkoj leži oko 5.000 srpskih duša. “Najviše je u logoru bilo

U češkom zatvoru Terezinu, 28. aprila 1918. godine umro je Gavrilo Princip, član tajne organizacije “Mlada Bosna”, čiji je atentat na austrougarskog prestolonasljednika Franca Ferdinanda na Vidovdan 1914. godine u Sarajevu poslužio Beču kao izgovor za vojnu invaziju na Srbiju, što je dovelo do Prvog svjetskog rata. Članovi “Mlade Bosne” izvršili su atentat u znak protesta protiv austrougarske okupatorske politike i težnje većinskog srpskog naroda za oslobođenje i ujedinjenje. Zbog atentata na Franca Ferdinanda, 12. oktobra 1914. godine pred sud je izvedeno 25 mladih ljudi. Od šest atentatora, njih pet je bilo mlađe od 21 godine, što ih je, prema tadašnjem zakonu, činilo maloljetnim. Osuđeni su 29. oktobra 1914. na

Navršava se stotinu godina od smrti Vladimira Gaćinovića, glavnog ideologa Mlade Bosne, borca, poete i književnika. Zalagao se svom žestinom za zbacivanje okupatorske vlasti Šta bi mogao neko osvešćen, a željan slobode u okupiranoj zemlji osim da se pobuni? Ništa. U to je verovao Vladimir Gaćinović, glavni ideolog “Mlade Bosne”, književnik, revolucionar i poeta, od čije se smrti ove godine navršava jedan vek. Iako je poživeo samo 27 godina, Gaćinović je ostao upamćen kao beskompromisni borac za slobodu u okupiranoj BiH, čovek koji se zalagao za zbacivanje austrougarskog jarma i oslobađanje i ujedinjenje svih Srba. On i njegovi saborci iz “Mlade Bosne” u istoriju su ušli kada je Gavrilo Princip

U Muzeju Vojvodine u Novom Sadu, ul. Dunavska 35, u petak 21. aprila, sa početkom u 19 časova biće održana promocija knjiga “Milunka Savić – vitez Karađorđeve zvezde i Legije časti” i “Vojvoda Vuk – ratnička legenda”. Autori knjiga su istoričari dr Vidoje Golubović – naučni saradnik u Institutu za međunarodnu politiku i privredu u Beogradu i predsednik Saveza Udruženja ratnih dobrovoljaca 1912–1918, njihovih potomaka i poštovalaca, Predrag Pavlović – pukovnik JNA u penziji i dugogodišnji predavač nacionalne i vojne istorije na Vojnoj akademiji u Beogradu i Novica Pešić – novinar i publicista. Organizatori promocija knjiga su Udruženje ratnih dobrovoljaca 1912-1918 njihovih potomaka i poštovalaca „Obilić“ Novi Sad www.srpskidobrovoljcins1912-1918.org, Izdavačka

U bačkom selu Gložan obeležena stogodišnjica sećanja na Božidara Žugića. Meštani Slovaci pre nekoliko godina podigli i drugi spomenik na ćirilici Novi Sad – U Gložanu, nedaleko od Novog Sada, minulog vikenda okupili su se članovi porodice Žugić, iz Srbije, Crne Gore i Republike Srpske, da ponovo odaju počast Božidaru Žugiću, hrabrom poručniku Vojske Kraljevine Jugoslavije. Došli su da se poklone senima dičnog pretka i još jednom upute zahvalnost gložanskim Slovacima što su svih ovih decenija, bolje od njih samih, čuvali i sačuvali uspomenu na Božidara Žugića. Na oba spomenika koje su meštani ovog bačkog sela podigli u razmaku od nekoliko decenija položeni su venci i cveće. Oficir Žugić, rodom

Pre sto godina nije bilo bogohulno da se na današnji praznik igra, pa se 15. aprila 1917. tim naše telegrafske škole sastao s ekipom britanske 38. bolnice Napredak I, II i III U svojoj knjizi „Fudbal u Srbiji 1896-1918” (s podnaslovom: „kao i u izbeglištvu u savezničkim zemljama 1916-1918”) istoričar našeg sporta pokojni Srbislav Č. Todorović je zapisao: „I na Solunskom frontu omiljena zabava naših đaka-izbeglica bio je fudbal, mada sa čestim prekidima i slabijim igračima. Ovde je, početkom novembra 1916. inicijativom Velimira Velje Popovića, nekada poznatog sokolskog radnika, formiran fudbalski klub „Napredak”, sa svoja tri odeljka „Napredak br. 1” na telegrafskom kursu u Solunu, „Napredak br. 2” u saobraćajnoj

Komemoracija poginulim srpskim vojnicima kod spomen-kapele sa kosturnicom u Udovu na jugu Makedonije SKOPLjE – OD STALNOG DOPISNIKA „NOVOSTI“ Ispred spomen-kapele sa kosturnicom poginulim srpskim vojnicima iz Prvog svetskog rata u Udovu, tik uz auto-put Skoplje – Solun, u valandovskoj kotlini, na krajnjem jugu Makedonije, i ove godine na Veliki petak održana je komemoracija bez verskog pomena regrutima, masakriranim uoči Vaskrsa, 20. marta prema tada važećem Julijanskom kalendaru 1915. godine. Na komemoraciji, kao i svake godine, bez sveštenika i verskog opela, uz podsećanje na istorijski događaj, počast poginulim srpskim vojnicima, paljenjem sveća i polaganjem venaca i svežeg cveća na memorijalu, u ime Vlade i Vojske Srbije odali su predstavnici Ambasade